Er komen vaak (fantastische) dieren voor in fantasy boeken. Niet alleen de gewone dieren die we kennen – zoals raven, paarden of ratten – maar ook mythische, magische of volledig verzonnen wezens die onze verbeelding prikkelen en verhalen tot leven brengen, zoals draken, griffioenen en fenirwolven (over die laatste straks meer).
Fantastische dieren doen meer dan alleen een verhaal vullen met spectaculaire gevechten of magische momenten. Ze vervullen verschillende cruciale functies:
- Symboliek. Een draak kan staan voor hebzucht, macht of juist voor wijsheid. Dat hangt af van het verhaal. Zelf vind ik verhalen waarbij draken wijze wezens zijn het meest interessant. Denk aan de boeken van Robin Hobb (al zijn ze in haar boeken ook een tikkeltje arrogant). Een feniks kan wedergeboorte en hoop symboliseren. Denk maar eens aan de feniks van Perkamentus uit Harry Potter. Deze dieren worden dragers van diepere betekenissen die rechtstreeks tot onze emoties spreken.
- Wereldopbouw. Unieke dieren maken een fantasywereld levendiger. Ze laten zien hoe ecosystemen functioneren, welke gevaren er zijn, en hoe de maatschappij uit het boek zich heeft aangepast aan deze wezens.
- Karakterontwikkeling. De relatie tussen een personage en een fantastisch dier onthult veel over beiden. Denk aan FitzChevalric en Nachtogen in De Boeken van de Zieners. Of Bryan en Drammer in mijn eigen boek De Verdwenen Prinsen. De relatie met deze dieren zijn belangrijk voor de ontwikkeling van FitzChevalric en Bryan.
Klassieke fantastische dieren
De mogelijkheden van dieren in fantasy zijn natuurlijk eindeloos, maar toch zijn er enkele dieren die vaker terugkomen dan andere dieren. Hieronder een overzicht:
- Draken. De meest iconische van alle fantastische dieren. Draken zijn wijze, gevaarlijke, nobele en verwoestende wezens die vaak centrale rollen spelen. Hun intelligentie, kracht en magische eigenschappen maken ze tot formidabele tegenstanders of onschatbare bondgenoten.
- Griffioenen. Half adelaar, half leeuw. De leeuw is de koning van het land, terwijl de adelaar de koning van de lucht is. Ze symboliseren vaak moed, trots en (koninklijke) macht. Vaak zijn ze bewakers van schatten of heilige plaatsen.
- Eenhoorns. De eenhoorn is een bijzonder dier dat vaak staat voor zuiverheid, genezing en ongrijpbare schoonheid. Als een eenhoorn je vertrouwt, zegt dat vaak dat een personage een goed hart heeft. Maar o wee wie een eenhoorn doodt voor de kracht van hun hoorn. Dat zegt ook heel veel over een personage (antagonist? Hoe kom je erop?)
- Feniks. De vogel die herrijst uit zijn eigen as is een krachtig symbool van hoop en vernieuwing. In fantasy-verhalen brengen feniksenveren vaak genezing of vormen ze de kern van magische voorwerpen.
Mijn eigen fantastische dieren
Uiteraard vind ik het ook leuk om wat meer inhoudelijk te vertellen over de fantastische dieren die een rol in mijn eigen boek De Verdwenen Prinsen spelen. Ik heb verschillende dieren bedacht die passen bij de wereld die ik gecreëerd heb.
Fenirwolven
Fenirwolven zijn grote dieren die zo groot zijn als een stier en ruiken naar hond. In Het Rijk worden deze dieren bereden door ruiters. Ze zijn geïnspireerd op Fenrir, de zoon van Loki, een Noordse god. Fenrir was reusachtig en sluw, en vormde een bedreiging voor zowel goden als mensen.
In mijn boek hebben fenirwolven een sterke band met hun berijder. In oorlogen vechten deze dieren dan ook mee met hun berijders, in tegenstelling tot bijvoorbeeld paarden. Het idee van paarden die gedwongen een strijd ingaan, stond me tegen. Dus, wat als dieren zelf ook die strijd aan willen gaan, omdat ze de emoties van hun berijder begrijpen en zelf ook willen vechtlust hebben?
Er is wel een onderscheid binnen de fenirwolven. Je hebt:
- De bruine, tamme fenirwolf die meer als een pakezel dient. Deze zijn groter dan de grijze variant, maar ook minder agressief. Ze worden veel ingezet door kooplieden en reizigers.
- De grijze, strijdlustige fenirwolf. Deze worden bereden door soldaten. Ze gaan mee op jacht en in plaats van pijl en boog, gebruiken berijders deze wolven om rechtstreeks op prooi te jagen terwijl ze op hun wolf zitten.
Raafmensen
De naam zegt natuurlijk al veel. Dit zijn mensen die in een raaf kunnen veranderen en andersom. Ze hebben permanent de tong van een raaf en de ogen van een mens, maar ze kunnen wisselen van gedaante. Raafmensen hebben een cruciale rol bij het overbrengen van boodschappen. In tegenstelling tot postduiven kunnen ze zelf informatie overbrengen en mede daardoor een rol spelen in politieke intriges. Dit zorgt ervoor dat raafmensen een interessante dynamiek toevoegen aan de wereld in mijn boek.
Symboliek, wereldbouw & karakterontwikkeling
Qua symboliek zorgen vooral de grijze fenirwolven voor een stuk loyaliteit, wildheid en een hechte (familie)band. In het boek kan je dit terugzien in de relatie tussen Bryan en Drammer. Doordat in Het Rijk fenirwolven een belangrijk onderdeel uitmaken van de maatschappij, hebben ze een grote invloed op de wereld.
Bij de raafmensen zien we qua symboliek vooral mysterie. Raven worden vanuit mythologisch oogpunt vaak verbonden met voortekens, maar dat is in mijn boek minder het geval omdat dit raafmensen zijn en geen gewone raven. Wel zorgen deze wezens voor een stukje wereldopbouw doordat ze net anders functioneren dan gewone raven. Het stuk karakterontwikkeling komt minder voor, omdat de enige raafmens die een naam heeft slechts in één scène te zien is, al wordt er wel vaak over hem gesproken. Zonder hem zou het verhaal er heel anders hebben uitgezien…
Tips voor het creëren van (fantastische) dieren
- Geef ze een doel. Elk fantastisch dier in je verhaal moet een reden hebben om te bestaan. Wat voegen ze toe aan je plot, thema’s of wereldopbouw?
- Denk aan ecologie. Hoe past jouw dier in het ecosysteem? Wat eet het dier? Wie zijn zijn natuurlijke vijanden? Hoe diep je hierop in gaat hangt natuurlijk af van hoe groot de rol van het dier is. Maar zelfs als het dier een kleine rol speelt, is het wel interessant om voor jezelf meer inzicht te creëren. Dit zorgt ervoor dat je een dier geloofwaardiger in je verhaal kan verweven.
- Balanceer kracht met kwetsbaarheid: Zelfs de machtigste draak heeft een zwak punt. Dit maakt je dieren interessanter en voorkomt dat ze te “overpowered” worden. Voor de spanning van een verhaal is dit killing.
- Culturele impact: Hoe reageren de mensen in jouw wereld op deze dieren? Zijn ze bang, eerbiedig, of proberen ze de dieren juist te domesticeren?
De fascinatie met (fantastische) dieren in fictie
Fantastische dieren blijven ons fascineren omdat ze zowel onze verlangens als onze angsten kunnen vertegenwoordigen. Ze bieden escapisme, verbeelding, en een verbinding met de natuur die we in onze moderne wereld vaak missen. Of het nu gaat om de kracht van een draak, de koninklijke macht van een griffioen, de schoonheid van een eenhoorn, de hoop van een feniks, de loyaliteit van een fenirwolf of het mysterie van een raafmens, deze (fantastische) dieren spreken tot iets fundamenteels in de menselijke ervaring.
In een tijd waarin we steeds meer ontkoppeld raken van de natuurlijke wereld, kun je via deze dieren die verbinding herontdekken, zij het in een fictionele vorm. Ze herinneren ons eraan dat een relatie met een dier fantastisch kan zijn en dat onze verbeelding onbegrensde mogelijkheden heeft. Fantastische dieren zijn daarom soms spiegels van onze menselijkheid en bruggen naar werelden waar alles mogelijk is.