Er zijn maar weinig genres die historische authenticiteit en kunnen combineren met creatieve vrijheid. Toch proberen auteurs van het subgenre historische fantasy precies dit te bewerkstelligen. Dit subgenre heeft zich de afgelopen decennia ontwikkeld tot een heel boeiende literatuurvorm. Laten we eerlijk zijn: een combinatie van echte historie en fantasy is heel interessant.
Zoals veel fantasy schrijvers, haal ik in mijn boek De Verdwenen Prinsen heel veel inspiratie uit historie, maar hou ik te veel van de enorme creative vrijheid en het visualiseren van eigen werelden om historische fantasy te schrijven. Toch vind ik het een interessant genre en het is enorm knap als je een geloofwaardige wereld kan creëren die gegrond is historie, maar toch fantastische elementen bevat.
De geschiedenis van het genre
De geschiedenis van fantasy is relatief jong. Alle boeken in het fantasy genre zoals we dat nu kennen zijn minder dan twee eeuwen oud. Maar voorlopers hebben een veel langere traditie. Eigenlijk is het fantasy genre al ouder dan de beschaving zoals wij die kennen, want die is in heel veel culturen terug te vinden. Denk aan de Noorse en Griekse mythologie of aan volksverhalen die generaties lang werden doorverteld.
Het genre historische fictie is ontstaan in de vroege 19e eeuw, toen schrijvers begonnen met het combineren van verzonnen personages en gebeurtenissen met echte historische achtergronden. Waar traditionele historische fictie zich over het algemeen aan de feiten houdt zoals we die kennen, opent historische fantasy de deur naar enorm intrigerende vragen, zoals: “Wat als magie wél had bestaan in het Rome van Caesar, het Engeland van koning Arthur, middeleeuws Europa of in Napoleons Frankrijk?”
Twee manieren van historische fantasy
Mocht je historische fantasy willen schrijven, dan zijn er, traditioneel gezien, twee manieren. De eerste plaatst het verhaal in een authentiek historisch tijdperk en voegt daar magische elementen aan toe (denk aan een verhaal over de heksenprocessen van Salem in de 17de eeuw, maar dan met echte heksen). De tweede variant creëert een compleet alternatieve geschiedenislijn waarin bepaalde gebeurtenissen anders zijn verlopen door bovennatuurlijke invloeden (Caesar is een onsterfelijke magiër geworden die ervoor heeft gezorgd dat het Romeinse Rijk nooit gevallen is).
Deze tweedeling maakt het genre interessant. Auteurs kunnen kielen voor de vertrouwdheid van bekende historische figuren en gebeurtenissen, terwijl ze tegelijkertijd de vrijheid hebben om verhaallijnen te creëren die onmogelijk zouden zijn in onze werkelijke geschiedenis.
Meesters van het genre
Internationaal heeft historische fantasy een indrukwekkende lijst van auteurs voortgebracht.
- Naomi Novik bracht met haar Temeraire-serie een frisse wind door de Napoleontische oorlogen te herontdekken met draken als luchtmacht.
- Diana Gabaldon gebruikte tijdreizen in de Schotse geschiedenis met haar Outlander-serie.
- Guy Gavriel Kay hervormde historische periodes als het middeleeuwse Spanje en Tang-dynastie China tot subtiel fantastische verhalen.
- Philip Pullman – Zijn His Dark Materials-trilogie is deels geïnspireerd door de Victoriaanse tijd en religieuze geschiedenis, maar er komt absoluut ook fantasy in voor.
Ik zou ook graag de Nederlandse bijdrage willen benadrukken, maar ik kom er zelf niet op. We hebben zeker auteurs die het hedendaagse combineren met het fantastische, of het fantastische in een middeleeuwse setting plaatsen, maar mij is geen Nederlands werk bekend dat het historische met het fantastische verbindt. Misschien maakt dit duidelijk dat het om een niche genre gaat. Als jij als lezer wel een goed(e) voorbeeld(en) hebt, dan hoor ik dat natuurlijk graag!
Waarom historische fantasy boeit
De aantrekkingskracht van historische fantasy ligt in de combinatie van het bekende en het onbekende. Lezers kunnen genieten van de rijkdom van historische detail (de geuren van een middeleeuwse markt, de politieke intriges van een renaissance-hof, de spanning van een Victoriaans industrieel tijdperk) terwijl ze tegelijkertijd worden verrast door magische wendingen die alles op zijn kop kunnen zetten.
Dit genre biedt auteurs ook unieke mogelijkheden om commentaar te leveren op zowel het verleden als het heden. Door magie te introduceren in een historische setting kunnen schrijvers onderliggende maatschappelijke structuren blootleggen, machtsverhoudingen bevragen, en alternatieve perspectieven bieden op gebeurtenissen die we dachten te kennen.
De meest succesvolle auteurs in het genre hebben elk hun eigen formule ontwikkeld. Kay’s subtiele benadering, waarbij hij echte geschiedenis neemt en deze net iets anders maakt, verschilt sterk van Noviks meer directe toevoeging van fantastische elementen aan bekende gebeurtenissen.
De toekomst van het genre
Met de groeiende interesse in diverse stemmen en perspectieven in de literatuur, ziet de toekomst van historische fantasy er veelbelovend uit. Nederlandse auteurs hebben hierin een unieke kans om verhalen te vertellen die nog niet zijn verteld over onze eigen geschiedenis, maar ook over de bredere Europese en wereldwijde ontwikkelingen vanuit een Nederlands perspectief.
Het fantasygenre in Nederland heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld, en historische fantasy kan profiteren van dit momentum. Met onze rijke maritieme geschiedenis, ons complexe koloniale verleden, en onze unieke positie als kruispunt van culturen, hebben Nederlandse schrijvers genoeg materiaal om verhalen te creëren die zowel lokaal resoneren als internationaal kunnen aanslaan.
Ook kan dit in mijn ogen een interessant omslagpunt zijn in de Nederlandse perceptie van fantasy. Door fantasy te combineren met historie, kunnen er verhalen geschreven worden die Nederlanders als “literair” erkennen. Dit zou de deur voor het geliefde genre op een kier kunnen zetten, zodat Nederlanders dit nog meer omarmen.
Literaire curiositeit
Historische fantasy is meer dan een literaire curiositeit; het is een genre dat ons uitnodigt om opnieuw naar het verleden te kijken en ons voor te stellen hoe anders alles had kunnen zijn. In een tijd waarin we constant zoeken naar nieuwe perspectieven op bekende verhalen, biedt dit genre de perfecte speeltuin voor zowel schrijvers als lezers.
Voor Nederlandse auteurs ligt er een unieke kans om bij te dragen aan dit rijke genre, gewapend met onze eigen geschiedenis, cultuur, en verhalen. De wereld van historische fantasy wacht op Nederlandse stemmen die onze eigen magische interpretatie van het verleden kunnen vertellen.