Dystopische fantasy is een mix van twee populaire genres: dystopie en fantasy. Een dystopisch fantasyboek confronteert ons met een onprettige visie op de toekomst, maar dan met een randje fantasy. In deze wereld vinden we niet alleen de sociale kritiek van dystopische literatuur, maar ook de verwondering en het bovennatuurlijke van fantasy.
In een traditionele dystopische roman zijn maatschappelijke problemen geëscaleerd tot bizarre proporties, vaak als gevolg van een ramp of als oorzaak van maatschappelijke onrust. Een voorbeeld van zo’n boek is 1984 van George Orwell. Dystopische fantasy voegt hier een extra laag aan toe: magie, mythische wezens, een alternatieve wereld of bovennatuurlijke krachten die de dystopische elementen vaak uitvergroten.
Dystopische romans waarschuwen ons voor waar de mensheid naartoe kan gaan. Dystopische fantasy boeken vergroten die angsten en sociale problemen door ze in een context te plaatsen waar letterlijk alles mogelijk is.
Thema's in dystopische fantasy
Kenmerkende thema’s in dit genre zijn:
- Gecorrumpeerde magie. Magie die ooit goed was, maar nu wordt misbruikt door machthebbers.
- Onderdrukking van het bovennatuurlijke. Samenlevingen waar magische wezens of mensen met bovennatuurlijke krachten worden vervolgd of uitgebuit.
- Magische ongelijkheid. Werelden waar toegang tot magie bepaalt wie macht heeft en wie niet.
- Verloren kennis. Beschavingen die zijn teruggevallen na een magische apocalyps, waarbij veel kennis verloren is gegaan.
- Strijd tussen technologie en magie. Conflicten tussen traditionele magie en opkomende technologie die de balans verstoren.
Waarom dystopische fantasy
Dystopische fantasy spreekt aan omdat het ons confronteert met onze eigen maatschappelijke problemen, maar tegelijkertijd een ontsnapping biedt via het fantastische. Door fantasy-elementen te gebruiken kan een schrijver moeilijke onderwerpen zoals ongelijkheid, machtsmisbruik en onderdrukking uitvergroten.
Wat als magie werkelijk bestond maar in verkeerde handen viel? Hoe zouden wij reageren als we plotseling in een wereld vol magische onderdrukking leefden? Welke morele keuzes zouden we maken als we zelf over magische krachten beschikten? Dat zijn interessante vragen die dystopische fantasy boeken behandelen en uitwerken.
Bekende dystopische fantasy boeken
Diverse bekende werken hebben dit genre gedefinieerd:
- De gebroken aarde serie van N.K. Jemisin. De schrijfster creëert een wereld waar mensen die de aarde kunnen manipuleren, worden onderdrukt vanwege hun krachten.
- Mistborn serie van Brandon Sanderson. De schrijver toont een wereld gedomineerd door een onsterfelijke heerser, waar magische metalen de sleutel zijn tot verzet.
- De hongerspelen serie van Suzanne Collins. Dit boek bevat subtiele fantasy-elementen in een dystopische setting met genetisch gemanipuleerde wezens.
Nederlandse dystopische fantasy boeken
Natuurlijk mogen ook Nederlandse boeken die in dit genre kunnen vallen niet ontbreken!
- Terras Altas serie van Patty van Delft. Een splitsing tussen het door het Regime geregeerde Hoogland en het arme Laagland geeft een klassenverschil weer dat onrechtvaardig aanvoelt.
- De schaduwschepen serie van Tais Teng. Dit boek speelt zich af in een post-apocalyptische wereld vol bizarre details en verwijzingen.
- Kinderen van Orpheus serie van Petra Doom. Dit is een dystopische fantasyserie waarin muziek en magie centraal staan.
De toekomst van dystopische fantasy
Door de huidige maatschappelijke spanningen en technologische ontwikkelingen wordt dystopische fantasy steeds relevanter. Er is een groeiende trend waarbij dystopische fantasy-elementen worden vermengd met andere genres, zoals steampunk (zoals bij Terras Altas), post-apocalyptische verhalen en klimaatfictie. Dit levert fascinerende nieuwe werelden op die de grenzen van het genre verder verleggen.
Door dystopische fantasy te lezen kunnen we onze eigen wereld beter begrijpen en mogelijk bekritiseren. Dystopische fantasy kan zowel waarschuwend als hoopvol zijn door gebruik te maken van sociale kritiek en de eindeloze mogelijkheden die fantasy biedt. Het neemt lezers mee in duistere mogelijkheden, maar dat gaat vaak gepaard met de kracht van verzet en verandering.